بیماری ایدز

اچ آی وی (HIV) حروف اول نام «ویروس نقص ایمنی انسانی» به زبان انگلیسی است، که عامل ایجاد ایدز شناخته شده است.اچ.آی.وی ویروسی است که با مختل کردن عملکرد و متلاشی کردن نوعی از یاخته‌های مسؤول ایمنی منجر به نقص دستگاه دفاعی بدن انسان می‌شود.

فهرست مندرجات
۱ آیا ابتلا به اچ.آی.وی علامت دارد؟
۲ آیا افراد به ظاهر سالم ممکن است دچار اچ.آی.وی باشند؟
۳ چگونه HIV به ایدز تبدیل می‌شود؟
۴ پندارها و باورهای غلط درباره اچ.آی.وی/ ایدز کدامند؟
۵ چگونه تشخیص می‌‌دهند فردی مبتلاء به اچ.آی.وی/ایدز است؟
۵.۱ آزمایش‌های اچ.آی.وی کدامند؟
۵.۲ چرا آزمایش‌ها در چند مرحله انجام می‌شود؟
۵.۳ من نمی‌خواهم کسی بداند من آزمایش اچ.آی.وی می‌دهم، آیا ممکن است؟
۵.۴ چه زمانی بعد از رفتار خطرناک بایستی آزمایش اچ. آی. وی. داد؟
۵.۵ چرا آزمایش اچ.آی.وی اجباری نمی‌شود (برای ازدواج، ورود به کشور و…)؟
۵.۶ اگر برای اطلاع از صحت مزاج از پزشک بخواهم آزمایش بنویسد، اچ.آی.وی هم بررسی می‌شود؟
۶ زندگی با اچ.آی.وی چگونه است؟
۶.۱ چرا جنین خانم باردار اچ.آی.وی-مثبت را از بین نمی‌برند؟
۶.۲ آیا افراد اچ.آی.وی مثبت می‌توانند ازدواج کنند؟
۷ در چه مواردی لازم است برای مشاوره و آزمایش به کلینیک‌های بیماری‌های رفتاری مراجعه کنیم؟
۸ چرا مشاوره ضروری است؟
۸.۱ در اولین مشاوره چه می‌گذرد؟
۸.۲ در کلینیک‌های بیماریهای رفتاری چه خدماتی ارائه می‌شود؟

آیا ابتلا به اچ.آی.وی علامت دارد؟
حدود نیمی از افرادی که تازه به اچ آی وی آلوده می‌شوند در عرض دو تا چهار هفته به علائمی شبیه آنفولانزا مبتلا می‌شوند. این علائم شامل تب، خستگی، ناراحتی پوستی، درد مفصل، سردرد و تورم در غدد لنفاوی است. البته چون این علائم در بیماریهای بسیاری دیده می‌شوند اگر بیمار به پزشک در مورد رفتارهای پرخطر قبلی خود چیزی نگوید، ممکن است از تشخیص اچ.آی.وی غفلت شود.
آیا افراد به ظاهر سالم ممکن است دچار اچ.آی.وی باشند؟
در برخی از افراد دچار اچ.آی.وی سالها طول می‌‌کشد تا مرحله ایدز ظاهر شود (بسته به راه سرایت، تعداد ویروس وارد شده، وضعیت دستگاه ایمنی و تغذیه فرد و ….) و در این مدت آنها احساس سلامت کرده و هیچ علائم آشکاری از حضور این ویروس ندارند. حدود ۹۰ درصد مبتلایان به اچ.آی.وی حتی خودشان نمی‌دانند که به این ویروس دچار هستند. بنابراین نظرهایی از قبیل جداکردن افرادی که با اچ.آی.وی/ایدز زندگی می‌کنند از جامعه و قرنطینه ایشان غیرممکن، غیرمنطقی و غیر انسانی است.
چگونه HIV به ایدز تبدیل می‌شود؟
هنگامی HIV مبدل به ایدز می‌گردد که تعداد گویچه‌های سفید CD4+T آنقدر کم شود که در انجام وظیفه معمولی آنها تداخل ایجاد شود. CD4+T یاخته‌های سفید خون می‌‌باشند که واکنش‌های ایمنی بدن را موزون و کنترل می‌کنند. این مشکل در طول مدت زیادی هنگامی که شخص + HIV می‌‌باشد، اتفاق می‌‌افتد. البته افراد در طول این مدت بسیار خوب و سالم به نظر می‌‌رسند و احساس خوبی نیز دارند. اما در این مدت تعداد ویروس چند برابر می‌شود که در حدود ۵ الی ۱۵ سال به طول می‌‌کشد. براساس این تعریف ایدز هنگامی است که شمار سلول‌های CD4+T به کمتر از ۲۰۰ عدد در هر میکرولیتر خون می‌‌رسد و یا هنگامی که بدن فرد دچار عفونت‌های فرصت طلب بشود (که گاهی با وجود ۲۰۰ تا ۸۰۰ یاخته CD4+ رخ می‌‌دهد).
پندارها و باورهای غلط درباره اچ.آی.وی/ ایدز کدامند؟
زندگی و کار در کنار افراد مبتلا برای ما خطرناک است. خطر ایدز من/ فرزندم / خانواده ام را تهدید نمی‌کند. اگر کسی برای برقراری روابط جنسی تا ازدواج صبر کند امل است. اگر مردی تنها با همسر خود روابط جنسی داشته باشد بی عرضه است. همبستر شدن با یک دختر باکره بیماری آمیزشی را درمان می‌کند. صحبت با فرزندان در مورد روابط جنسی یا مزایای کاندوم آنها را تشویق به تجربه می‌کند. اچ.آی.وی/ایدز فقط تن فروشان شهرها را می‌‌کشد. ایدز فقط بیچاره‌ها و افراد مطرود جامعه را مبتلاء می‌کند. فقط مردان هم جنس باز مبتلا به HIV می‌شوند. اچ.آی.وی/ایدز بیشتر به مردان ختنه نشده آسیب می‌‌رساند. رابطه جنسی تا هنگامی که شریک جنسی قوی و سلامت به نظر می‌‌رسد، بی خطر است. افراد مبتلاء قصد انتقام از جامعه را دارند. عمده افراد مبتلاء گناهکارند. اچ.آی.وی/ ایدز بوسیله پشه منتقل می‌شود. رابطه جنسی یک مسئله طبیعی است که مانند غذا لذت بخش است. ما نمی‌توانیم شهوت جنسی را مهار یا متوقف کنیم زیرا مربوط به احساسات است. رمالان و طبیبان سنتی می‌توانند یک داروی گیاهی تهیه کنند که اگر قبل از رابطه جنسی استفاده شود می‌تواند از انتقال ویروس HIV جلوگیری کند. افراد مبتلا به ایدز افرادی مسحور یا نفرین شده اند. اچ.آی.وی/ ایدز نفرین شیطان است. می‌توان تمام خون آلوده شده را عوض کرد و بدن شخص مبتلا را با خون تازه و سالم پر نمود. رابطه جنسی با یک باکره بیماری را درمان می‌کند. برخی می‌توانند با دعا اچ.آی.وی / ایدز را شفا دهند. رابطه جنسی با یک کودک ایدز را درمان می‌کند.
بر اساس یافته‌های علمی همه باورهای فوق نادرست اند و باید از آنها بپرهیزیم
چگونه تشخیص می‌‌دهند فردی مبتلاء به اچ.آی.وی/ایدز است؟
موقع مواجهه با عفونت، دستگاه دفاعی بدن پادتن‌هایی تولید می‌کند که در خون گردش و به عوامل بیماری‌زا حمله می‌کنند. پادتن‌ها بر بسیاری از عوامل بیماری‌زا غلبه می‌کنند اما در مورد اچ.آی.وی با این که پادتن‌ها تولید می‌شوند ولی نمی‌توانند از تکثیر ویروس جلوگیری کنند و فقط وجود آنها در خون برای تشخیص ابتلاء بکار می‌رود. نکته مهم آن است که هیچ آزمونی نباید بدون مشاوره قبل و بعد آزمایش انجام شود. چون تفسیر نتیجه آزمایش کاری تخصصی است و فشار روانی نتیجه مثبت را هیچ فردی نمی‌تواند در تنهایی تحمل کند.

آزمایش‌های اچ.آی.وی کدامند؟
• الف) آزمایش‌های پادتن اچ.آی.وی
۱)آزمایش الیزا (ELISA) آزمایشی حساس که آزمون استاندارد در کشور ما برای غربالگری خون و فرآورده‌های خونی و نیز افرادی است که می‌خواهد از وضعیت اچ.آی.وی خود آگاه شوند. این آزمایش ممکن است بصورت کاذب نتیجه مثبت گزارش کند.
۲)آزمایش سریع (Rapid) آزمایشی که در برخی کشورها موجود است ولی انجام آن بطور خودسرانه توصیه نمی‌شود چون دقت آن کمتر از آزمایش الیزای استاندارد است.
۳)آزمایش وسترن بلات (Western Blot) آزمایشی که دقت بیشتری از الیزا دارد و برای تأیید نتیجه مثبت آن بکار می‌رود. در کشور ما فقط در آزمایشگاه‌های سازمان انتقال خون با معرفی از کلینیک‌های مشاوره بیماریهای رفتاری یا پزشکان انجام می‌گیرد.
• ب) آزمایش‌های سنجش خود ویروس
۱)HIV PCR پی.سی.آر وجود ژنهای ویروس را در نمونه خون بررسی می‌کند. برای تأیید وجود ویروس از آن استفاده می‌کنند اما گران است.
۲) Viral Load سنجش بار ویروس که در آن تعداد ذرات ویروس را در یک میلیمتر مکعب خون می‌سنجند. برای تعیین شدت عفونت اچ.آی.وی بکار می‌رود و بسیار گران است.

چرا آزمایش‌ها در چند مرحله انجام می‌شود؟
به دلیل مسائل علمی پیرامون توان تشخیصی آزمایش‌ها و نیز مسائل اخلاق حرفه‌ای و قانونی، آزمایش پادتن اچ.آی.وی در کشور ما در دو مرحله انجام می‌شود در مرحله اول که الیزا است، نتیجه مثبت نشان می‌‌دهد که فرد به احتمال زیاد مبتلاء به ویروس شده است، سپس به فاصله چند روز آزمایش الیزای دوم و وسترن بلات انجام می‌شود تا نتیجه مثبت نخستین را تایید کند. اگر نتیجه آزمایش دوم پادتن اچ.آی.وی مثبت درآید فرد مبتلا به اچ.آی.وی در نظر گرفته می‌شود و اصطلاحاً به او اچ.آی.وی-مثبت می‌گویند. اما اگر نتیجه آزمایش دوم پادتن اچ.آی.وی منفی درآید (مانند گلاره)، لزوماً به معنی آن نیست که او اچ.آی.وی-منفی است چون گاهی مدتی طول می‌کشد تا بدن بتواند پادتن تولید کند. این دوره را دوره پنجره می‌گویند. بنابراین لازم است این فرد شش ماه بعد آزمایش‌های پادتن اچ.آی.وی را تکرار کند تا به شرطی در این مدت رفتارهای پرخطری هم نکرده باشد، از اچ.آی.وی-منفی بودن خود مطمئن شود.
من نمی‌خواهم کسی بداند من آزمایش اچ.آی.وی می‌دهم، آیا ممکن است؟
آزمایش اچ.آی.وی باید تنها با کسب رضایت آگاهانه فرد و داوطلبانه انجام شود که این رضایت در طول مشاوره قبل از آزمایش بدست می‌آید، وقتی شخص کاملاً مفاهیم آزمایش و گرفتاری‌های آن را و نیز تأثیرات ناشی از نتیجه را بر زندگی خود درک کرده باشد. همچنین نتیجه آزمایش محرمانه تلقی می‌گردد و فقط به خود شخص داده می‌شود (یا در صورت بستری بودن به پزشک او). همچنین اگر افراد از طریق مراکز مشاوره بیماریهای رفتاری به آزمایشگاه ارجاع داده شوند، معرفی آنان بدون نام و به صورت شماره کد خواهد بود تا هویت آنان فاش نگردد.

چه زمانی بعد از رفتار خطرناک بایستی آزمایش اچ. آی. وی. داد؟
• اولین آزمایش ۸ هفته بعد از رفتار خطرناک
• تکرار آزمایش ۶ ماه بعد از رفتار خطرناک
(به شرط پرهیز از تکرار رفتارهای پرخطر)
چرا آزمایش اچ.آی.وی اجباری نمی‌شود (برای ازدواج، ورود به کشور و…)؟
همان گونه که گفته شد انجام آزمایش تنها پس از مشاوره منطقی است و از طرفی با در نظر گرفتن دوره پنجره که در آن علیرغم وجود ویروس در بدن، نتیجه آزمایش منفی خواهد بود، اجبار افراد در مکان یا زمانی خاص به انجام آزمایش معقول، به صرفه و کارآمد نیست.
اگر برای اطلاع از صحت مزاج از پزشک بخواهم آزمایش بنویسد، اچ.آی.وی هم بررسی می‌شود؟
آزمایش اچ. آی. وی. به جز در موارد خاصی، جزو آزمایش‌های ازپیش‌مشخص پزشکی جهت وارسی کامل نمی‌باشد. بایستی که در برگه دقیقاً نام آزمایش اچ. آی. وی ذکر شود تا آزمایشگاه آن را انجام دهد. در صورتی که تمایل به انجام آزمایش اچ.آی.وی دارید، بایستی دقیق آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
زندگی با اچ.آی.وی چگونه است؟
افرادی که مبتلا به اچ.آی.وی هستند تا سالها می‌توانند به راحتی به زندگی عادی خود و اشتغال مثمر ادامه دهند و با مصرف داروهای موجود سالها با حفظ سلامت زنده بمانند، هر چند اچ.آی.وی در بدنشان ریشه کن نخواهد شد. البته فشار روانی، اجتماعی و ضعف جسمی و اقتصادی آنها را آسیب‌پذیر می‌کند. آنچه آنها نیاز دارند تأمین دارو، خدمات مشاوره‌ای و درمانی، حمایت و پرهیز از سوءظن و انگ و تبعیض است. آنان را از خود طرد نکنیم و اجازه دهیم زندگی کنند. مسئولان سیاسی و شخصیت‌های مذهبی و اجتماعی می‌توانند نقش مهمی در رفع انگ و تبعیض و تدارک خدمات لازم داشته باشند.

چرا جنین خانم باردار اچ.آی.وی-مثبت را از بین نمی‌برند؟
گرفتن حق حیات جنین از نظر اخلاق پزشکی ممنوع است مگر موجب به خطر افتادن سلامت مادر یا جنین باشد. در مورد اچ.آی.وی با توجه به اینکه با داروهای موجود و پرهیز از شیردهی مادر مبتلاء می‌توان در بیش از ۷۰-۹۵ درصد از ابتلاء فرزند پیشگیری کرد لزومی به سقط جنین نیست. (به شرطی که مادر تحت درمان، حمایت و مراقب کافی در کلینیک بیماریهای رفتاری یا مراکز مشاوره مشابه باشد) پس از تولد در شش هفتگی و ۱۸ ماهگی آزمایش‌های اچ.آی.وی برای مشخص شدن وضعیت ابتلاء کودک انجام خواهد شد.
آیا افراد اچ.آی.وی مثبت می‌توانند ازدواج کنند؟
ازدواج حق طبیعی و فطری هر انسان است و منع قانونی و طبی در این زمینه وجود ندارد. اما باید قبل از اقدام به ازدواج طرفین به طور کامل از واقعیت‌های بیماری آگاه شوند و آموزش‌ها و مشاوره‌های متعدد روانی، حمایتی و پزشکی بگیرند. همچنین لازم است در تمام آمیزشهای جنسی از کاندوم لاتکس استفاده کنند تا ویروس از یکی به دیگری سرایت نکند. به همین دلیل توصیه می‌شود قصد بچه دار شدن نکنند. حتی اگر هر دو زوج اچ.آی.وی مثبت باشند لازم است این امر را رعایت کنند چون ویروس اچ.آی.وی زیرگونه‌های مختلفی دارد و سرایت یک زیرگونه جدید به فرد به او آسیب بیشتری می‌رساند. استفاده از سایر روشهای پیشگیری از بارداری به غیر از کاندوم به ایشان توصیه نمی‌شود و این ربطی به شدت ابتلاء آنان ندارد.
در چه مواردی لازم است برای مشاوره و آزمایش به کلینیک‌های بیماری‌های رفتاری مراجعه کنیم؟
در صورتی که شما سابقه انجام هر کدام از رفتارهای خطرناک زیر را داشته اید
(تماس جنسی حفاظت نشده= رابطه جنسی دهانی، مقعدی یا مهبلی بدون استفاده صحیح از کاندوم لاتکس)
استفاده از سوزن و سرنگ مشترک در اعتیاد تزریقی (‌حتی برای یک بار)
ابتلاء به بیماری‌های آمیزشی (مثل سوزاک، سیفلیس، تبخال و زگیل تناسلی)
با فرد آلوده به ویروس اچ. آی. وی. تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته اید.
با فرد تزریق کننده مواد مخدر (حتی همسر) تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته اید.
با فرد دارای سابقه ابتلاء به بیماریهای آمیزشی تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته اید.
بدون اطلاع از سابقه ابتلاء فردی به بیماریهای آمیزشی تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته اید.
با فرد دارای سابقه روابط جنسی با مردان یا زنان دیگر تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته اید.
با فرد دارای سابقه روابط جنسی با نوع همجنس تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته اید. (بویژه اگر رابطه بین دو مرد بوده و در این رابطه وی مفعول بوده باشد.)
با فردی که در نواحی پر خطر زندگی می‌کند یا قبلا زندگی می‌کرده، تماس جنسی “حفاظت نشده” داشته‌اید. (مناطقی که در آن آمار میزان افراد آلوده به ویروس اچ.آی.وی در عموم مردم یا گروه‌های خاص زیاد می‌‌باشد. مثلاً بعضی کشورهای جنوب صحرای افریقا، کشورهای آسیای مرکزی مانند اوکراین، بلاروس، و تایلند و نیز کشورهایی که تن فروشی کنترل نشده رواج دارد مانند جمهوری آذربایجان، افغانستان، امارات عربی متحده، عراق و ناحیه خلیج فارس)
استفاده از مشروبات الکلی یا مواد (تریاک، هروئین، اکستاسی، حشیش، گرس و ….) بویژه در مهمانی‌های مختلط
سابقه مورد تجاوز و سوء استفاده جنسی قرار گرفتن
سابقه دریافت خون و فراورده‌های آن (به ویژه قبل از ۱۹۸۵ در سراسر جهان)
سابقه ازدواج موقت بویژه اگر طرف مقابل سابقه ازدواج‌های متعدد داشته است.
اگر همسر(یا شریک جنسی تان) تان سابقه اعتیاد، زندانی شدن، اقامت طولانی مدت یا متناوب دور از شما بویژه خارج کشور دارد.
اگر به صورت اتفاقی و ناشناس یا در ازای پول یا کالا اقدام به تماس جنسی محافظت نشده با کسی کرده اید.
چرا مشاوره ضروری است؟
تداوم و همیشگی بودن عفونت اچ.آی.وی، بروز مشکلات روانی قبل از آزمایش و در دوره انتظار آماده شدن جواب، بروز مشکلات روانی و عاطفی بدنبال ابتلاء، وجودمشکلات اجتماعی بدنبال ابتلاء، اطلاع رسانی درراستای کاهش رفتارهای پرخطر و توصیه به رفتارهای سالمتر
در اولین مشاوره چه می‌گذرد؟
گفتگودرموردجریان مشاوره ومحرمانه بودن آزمایش ورازداری – گفتگو درمورد راههای انتقال وپیشگیری – گفتگودرموردمعنای آزمایش مثبت ومنفی- نتیجه بینابینی، – گفتگو درباره معنای دوره پنجره، نتیجه مثبت کاذب، منفی کاذب – پرسش وپاسخ مستقیم برای دلیل انجام آزمایش – گفتگو در مورد استرس ناشی از نتیجه آزمایش و واکنشهای احتمالی – گفتگو در مورد پیامدهای اجتماعی و خانوادگی – کمک به فرد درتصمیم گیری برای انجام آزمایش – گفتگو در مورد راههای کاهش آسیب – قرار برای ملاقات بعدی
در کلینیک‌های بیماریهای رفتاری چه خدماتی ارائه می‌شود؟
مشاوره قبل و بعد از آزمایش، مشاوره روانشناختی و جلسات گروه درمانی، مشاوره و معاینات پزشکی، مشاوره و خدمات ترک اعتیاد و کاهش آسیب، خدمات مددکاری، پیگیری سلامت مبتلایان و تجویز دارو در موارد ضروری، انجام معاینات و مشاوره‌های تخصصی (روانپزشکی، چشم پزشکی، عفونی و …) یا ارجاع به مراکز تخصصی معتبر، در بعضی مراکز برگزاری جلسات آموزشی، گفتگو، موسیقی درمانی و برخی خدمات دیگر
منابعی برای اطلاعات بیشتر
در این فهرست سعی شده است منابع معتبر و عمدتاً به زبان فارسی معرفی شوند
کتاب‌ها
ایدز: ضمیمه زیست شناسی، سال اول دبیرستان (وزارت آموزش و پرورش)
جوانان و اچ‌آی‌وی-ایدز؛ فرصتی در بحران (مرکز مدیریت بیماریهای وزارت بهداشت با همکاری یونیسف)
ایدز و بیماریهای مقاربتی (انجمن تنظیم خانواده جمهوری اسلامی ایران)
جنبه‌های پزشکی، بهداشتی و اجتماعی اچ.آی.وی/ایدز (وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی)
فیلم‌ها و چندرسانه‌ای‌ها
۱. VCD متولد ایدز (مؤسسه رسانه‌های تصویری)
۲. CD مولتی مدیای اچ.آی.وی/ایدز (گروه کاری اچ.آی.وی/ایدز سازمان ملل متحد در ایران)
۳. VCD زنان رهبر تحول هستند (گروه کاری اچ.آی.وی/ایدز سازمان ملل متحد در ایران)
۴. VCD ایدز، ساخته سعید ابوطالب
۵. مجموعه آموزشی تلویزیونی ایدز (محصول شبکه دوم سیما ۱۳۸۰)