مبارزه با آنفلوآنزای خوکی/آزمونی بزرگ برای پزشکی مدرن
آنفلوآنزا بيش از ۲۴۰۰ سال است كه با زندگي انسان درآميخته است. از آن زمان و كشف نخستين علائم آن تا به اكنون، اين ويروس در موارد متعددي با شيوع مرگبار و جهاني همراه بوده است كه نخستين مورد بارز آن به سال ۱۵۸۰ ميلادي بازمي‌گردد. روسيه، اروپا و آفريقا نقاطي بودند كه نخستين موج قربانيان در آنها برجاي ماند. طي يك دهه گذشته نيز بحث آنفلوآنزا و بويژه آنفلوآنزاي پرندگان از مهم‌ترين و در عين حال نگران‌كننده‌ترين موارد پزشكي و حوزه سلامت انسان بوده است تا آنجا كه از آن به عنوان چالشي بزرگ ياد مي‌كنند.
شيوع آنفلوآنزاي پرندگان در چند سال پيش در شرق آسيا و اكنون آنفلوآنزاي خوكي از مهم‌ترين نقاط عطف منحني نگراني دانشمندان و پزشكان به حساب مي‌آيد. در حالي كه هر روز آمارهاي جديد و نگران‌كننده‌تري درخصوص افزايش شمار مبتلايان و قربانيان موج جديد آنفلوآنزا به گوش مي‌رسد، برخي تلاش‌هاي مستمر و شبانه‌روزي دانشمندان در زمينه ريشه شيوع و كشف واكسن‌هاي مؤثر دريچه‌هاي روشني از اميدواري را گشوده است. البته ناگفته نماند كه طي يك ماهه اخير اخبار متفاوت و ضدونقيضي درارتباط با اين ويروس و شيوع آن شنيده شده است كه در نوع خود بسيار شبهه برانگيز است. كما اينكه براساس آخرين اخبار مندرج از سوي يكي از دانشمندان استراليايي اين ويروس نوعي محصول دستكاري شده و آزمايشگاهي تلقي شده است! مهم‌ترين نگراني دانشمندان در هفته‌هاي اخير درخصوص شيوع دوباره ويروس آنفلوآنزا اين است كه مرگبارترين نوع آن يعني H1N1 كه به آن آنفلوآنزاي اسپانيايي نيز گفته مي‌شود شيوع يافته است. اين ويروس در حد فاصل سال‌هاي ۱۹۱۸ و ۱۹۱۹ موجب مرگ حدود ۵۰ ميليون نفر در جهان شد. در حالي كه سازمان بهداشت جهاني عبور شمار قربانيان آنفلوآنزاي خوكي از مرز يك هزار نفر را تاييد كرده است، اين سازمان از احتمال آغاز موج دوم اين بيماري خبر داده و اعلام كرده است كه موج دوم حتي مي‌تواند خطرناك‌تر و مرگبارتر از روزهاي گذشته باشد. در حالي كه مكزيك به عنوان مركز اصلي شيوع H1N1 از بازگشايي دوباره رستوران‌ها و مراكز تجاري تعطيل شده خود خبر داده، در برخي كشورهاي جهان شمار مبتلايان و قربانيان بتدريج در حال افزايش است. به عنوان مثال انگليس از جمله كشورهايي است كه بتازگي به جمع قربانيان اين ويروس پيوسته است. طي روزهاي اخير علائم H1N1 در هفت نفر از مردم اين كشور ديده شده است و اين در حالي است كه آنها هرگز در مكزيك نبوده‌اند. اين تحولات موجب شده است تا سازمان بهداشت جهاني و حتي رئيس‌جمهور آمريكا ضمن ابراز نگراني شديد از اين وضعيت خواستار افزايش شديد مراقبت‌هاي بهداشتي شوند. همزمان با افزايش اين نگراني‌ها، دانشمندان مختلفي در آزمايشگاه‌هاي تحقيقاتي جهان به سرعت دست به كار شده و در تلاش هستند تا بهترين راهكار مؤثر يعني واكسن تأثيرگذار عليه اين ويروس را ارائه كنند. از طرفي گرم‌تر شدن نسبي هوا در بسياري از مناطق جهان به مدد آنها آمده است تا همزمان با افت فعاليت اين ويروس زمان بيشتري براي توليد و آزمايش واكسن مورد نظر داشته باشند. طي روزهاي گذشته محققان مختلفي در جهان تمركز عمده خود را روي رسيدن به درك درستي از اساس، نحوه انتقال و فعاليت اين ويروس مرگبار معطوف كرده‌اند. نتايج بررسي اين دانشمندان منجر به آن خواهد شد كه نه‌تنها واكسن‌هاي تأثيرگذار تهيه شوند، بلكه افراد مستعد ابتلا به H1N1 نيز بسرعت شناسايي شده و از ديگران جدا شوند. در حال حاضر اين تلاش‌ها در مراحل ابتدايي خود قرار دارند و گرچه بودجه‌هاي اضطراري قابل توجهي نيز براي آنها ارائه شده است، اما به گفته مقامات سازمان بهداشت جهاني واكسن مورد نظر بين ۴ تا ۶ ماه آينده در دسترس عموم خواهد بود. اين سازمان بتازگي اعلام كرد، در شرايطي كه هشدار در اروپا براي آنفلوآنزاي جديد A H1N1 رو به افزايش است، به نظر مي‌رسد اولين واكسن محافظت مردم دنيا در برابر آنفلوآنزاي خوكي تا ۶ ماه آينده در دسترس قرار گيرد. در همين حال ماري پل كيني مدير بخش تحقيقات واكسن‌هاي سازمان بهداشت جهاني معتقد است: واكسني كه براي آنفلوآنزاي فصلي استفاده مي‌شود در مورد آنفلوآنزاي خوكي موثر به نظر نمي‌رسد. شكي درخصوص توليد واكسن موثر در مقابله با اين آنفلوآنزا نيست، اما توليد آن به زمان نياز دارد چرا كه ما مي‌خواهيم به يك محصول مطمئن دست پيدا كنيم. البته گروه ديگري از دانشمندان نيز پس از تحقيقات اخير خود خبرهاي نسبتا خوشي را در اين زمينه منتشر كرده‌اند. تجزيه و تحليل‌هاي اوليه دانشمندان در انگليس نشان مي‌دهد ويروسي كه بتازگي شيوع يافته است، زنجيره نسبتا ملايمي دارد. از اين رو به نظر مي‌رسد براي مرگبارتر شدن اين ويروس بايد جهش‌هاي بيشتري در ساختار آن صورت گيرد كه تاكنون علائمي در اين زمينه ديده نشده است. دانشمندان براي افزايش آگاهي مردم درخصوص اين ويروس و خاتمه بخشيدن به شيوع برخي شايعات درباره آن، طي روزهاي اخير صحبت‌هاي زيادي كرده‌اند. جمع‌بندي اين صحبت‌ها گوياي اين حقيقت است كه ويروس آنفلوآنزاي خوكي كه نام علمي آن H1N1 است، شباهت زيادي به آنفلوآنزاي فصلي دارد كه همه ساله و در گوشه و كنار جهان شيوع مي‌يابد و افراد مختلفي را مبتلا مي‌كند و تنها موجب مرگ يك‌دهم درصد از مبتلايان مي‌شود. از اين رو كارشناسان توصيه مي‌كنند افراد نسبت به اين ويروس آگاهي بي
شتري پيدا كنند. در همين حال در آمريكا نيز خبرهايي به گوش مي‌رسد. دانشمنداني در اين كشور در هفته‌هاي اخير تحقيقات وسيعي را در زمينه توليد واكسني كارساز عليه H1N1 آغاز كرده‌اند و به گفته يكي از مقامات عالي‌رتبه خدمات بهداشتي اين كشور، تا پاييز امسال واكسن مؤثر در برابر H1N1 و همچنين آنفلوآنزاي فصلي توزيع خواهد شد. اكنون در آمريكا ترس و نگراني زيادي در خصوص شيوع بالقوه اين ويروس وجود دارد. هم‌مرز بودن اين كشور با مكزيك از جمله عوامل نگراني دانشمندان آمريكايي عنوان شده است. البته در روزهاي اخير شايعاتي نيز درباره دستكاري‌هاي ژنتيكي در محيط‌هاي آزمايشگاهي و تأثير آن در پيدايش و شيوع اين ويروس به راه افتاده است كه دانشمندان عملا براي آنها هيچ‌گونه منطق و استدلالي پيدا نكرده‌اند. به هر حال آنچه مشخص است، شيوع تدريجي اين ويروس و تأثير آن بر زيرساختارهاي مختلف اجتماعي و اقتصادي كشورهاي مختلف جهان است كه همزماني آن با بحران اقتصادي جهان، مقابله با آن را به چالشي فزاينده تبديل كرده است. به نظر مي‌رسد در اين چالش بحراني نيز تنها اين فناوري و علم پزشكي روز دنياست كه مي‌توان با تكيه بر آن اميدهاي موجود براي رهايي از اين وضعيت را جستجو كرد. دانشمندان اميدوارند از فرصت به دست آمده درخصوص گرماي نسبي هوا و منفعل شدن اين ويروس راهكاري مناسب براي ريشه‌كن‌كردن اين ويروس و جلوگيري از تكرار فجايعي نظير سال‌هاي ۱۹۱۸ و ۱۹۱۹ پيدا كنند. گرچه در آن سال‌ها دامنه علوم جديد بويژه پزشكي مدرن تا به اين حد گسترده نبوده است، اما پرسش‌هاي بي‌پاسخ بي‌شمار و ناشناخته بودن اين ويروس مي‌تواند نگراني‌هاي زيادي را به همراه داشته باشد.
